Sosyal, psikolojik ve genetik faktörlere bağlı olarak çıkan sigara alışkanlığı, daha çok, çocukluk ve gençlik çağında kazanılır.
Çocukluk çağında anne, baba veya diğer büyüklerinin sigara içtiğini gören çocuk, merak içgüdüsü ile sigara içmek ister. Hele bunlar sigara içtiği halde çocuğa ?Ben sigara içiyorum ama sakın sen içme? denirse çocuğa hiç inandırıcı gelmez ve sorunun büyük olmakla ilgisi olduğunu düşünüp sigarayı büyümüş olmanın bir sembolü olarak görmeye başlar. Küçük yaşlarda birkaç adetle başlayan sigara alışkanlığı 8-10 yıl içinde artış gösterir ve nikotin bağımlılığı oluşur.
Veya gençlik çağında sigara içen diğer arkadaşlarının arasında dışlanmamak için sigaraya başlar.
Sigara içenlerin önemli bir kısmı da sigaraya üniversite yıllarında başlamaktadırlar. Özellikle tıp fakültesi öğrencileri uzun ve yorucu tıp eğitimleri sırasında sigaradan yardım bekleyerek streslerini azaltmaya çalışmaktadırlar.
Sağlık alanında çalışan doktor ve hemşireler arasında sigara içme alışkanlığı batı ülkelerinde çok azalmış olmasına rağmen ülkemizde ne yazık ki hala çok yüksek düzeydedir. Özellikle doktorların sigara içmesi sigara içen kişiler üzerinde çok olumsuz etki yapmakta ve onların sigara alışkanlığına devam etmeleri için kendilerince haklı bir gerekçe ileri sürmelerine neden olmaktadır. Bazı batı ülkelerinde olduğu gibi bizde de özellikle doktor önlüğü ile sigara içen doktorlara ağır para cezası (1000$) verilerek bunun önüne mutlaka geçilmelidir.
Okul öğretmenleri de aynı şekilde çocukların sigaraya başlamasında özendirici rol oynamaktadır. Bu nedenle öğretmenlerin sigara içmemesini veya içenlerin bırakmasını sağlayacak yasal önlemler vakit geçirmeden alınmalıdır.
Sigara Konusunda Bilinmesi Gereken Bazı Gerçekler:
Dünya sağlık örgütü istatistiklerine göre dünya ülkelerinin birçoğunda en çok rastlanan ve en çok ölüme yol açan nedenler arasında ilk sırayı akciğer kanseri alıyor. Son 40 yılda yüzde 250 oranında artış gösteren akciğer kanserine sadece ABD’de her yıl 160 bin kişi yakalanıyor. Türkiye’de ise her yıl 30-40 bin kişide akciğer kanseri görülüyor. Diger tum nedenlerle birlikte sigara nedeniyle Turkiye de yilda 100.000 kisi hayatini kaybediyor.
Bir başka araştırmaya göre akciğer kanserinin yüzde 85’i, kronik bronşit’in yüzde 75’i, kalp hastalıklarının yüzde 25’i sigaradan kaynaklanıyor. Araştırmacılar 100 bin kişilik nüfusta hiç sigara içmeyenlerin kansere yakalanma oranının yüzde 3-4, günde bir paket içenlerde yüzde 61, 1-2 paket içenlerde 143, günde 2 paket ya da daha fazla içenlerde 217 olduğuna dikkat çekiyor.
Sigara neden kadınlara daha zararlıdır?
Doğum kontrol hapı kullanan kadınlar arasında sigara içenlerin, içmeyenlere göre kalp krizi geçirme şansı 10 kat fazladır. Menopoz sigara içenlerde 1-3 yıl daha erken olur. Son yapılan çalışmalarda sigara içen kadınların, erkeklere nazaran, akciğer kanserine yakalanma risklerinin üç kat fazla olduğu bulunmuştur. Bu durumun genetik bir yatkınlık olduğu düşünülmektedir.
Sigara dumanında sağlığa zararlı hangi maddeler bulunuyor?
Sigara dumanında şu ana kadar 4000 den fazla kimyasal madde bulunmuştur. Bunların içinde en iyi bilinen ve en tehlikelileri Karbonmonoksit, Nikotin, Arsenik, Siyanür, Kadmiyum, Radyoaktif Polonyum210, Akrolein, Aseton, Benzpiren, Toluen ve Katrandır.
Örnek olarak Karbonmonoksit: Arabaların egzoz gazının aynısıdır. Kanın oksijen taşıma yeteneğini azaltır. Nikotin, Kokain ve Morfin kadar bağımlılık yapar. Kan basıncını (tansiyon) ve kalp hızını arttırır. Karbonmonoksit ile birlikte koroner arter hastalığı ve beyin damar hastalığına yol açar. Radyoaktif Polonyum, yaydığı alfa ışınları ile kanser yapar. Katran, Kanserojen (kanser yapıcı) olup, bronşlarda birikerek, akciğer kanseri, amfizem ve kronik bronşit yapar.
Sigara nasıl hastalık yapar?
Sigara dumanı içindeki binlerce zehirli maddenin içinde yalnız nikotinin bağımlılık yapıcı etkisi vardır. Sigarada nikotin bulunmasaydı muhtemelen bu pis kokulu dumanı hiç kimse içine çekmeyecekti.
Sigara içindeki nikotinin sinir sistemini uyarıcı etkisi yanında, özellikle solunum yollarını döşeyen epitel hücrelerinin yüzeyinde bulunan hava yoluyla gelen toz ve kirleri dışarı atan titrek tüyler üzerine felç edici etkisi vardır. Bu titrek tüylerin felç olması sigaranın içindeki katran gibi katı parçacıkların da balgam yoluyla dışarı atılmasını engelliyerek bir kısır döngü oluşturur. Solunum yollarını oluşturan bronşlar gittikçe daralır. İçeri rahatça giren hava dışarı çıkarken zorlanır. Akciğerler şişmeye başlar ve amfizem dediğimiz hastalık tablosu oluşur. Ayrıca sigaradaki kanser yapıcı maddelerde zamanla daha çok birikeceği için akciğer kanserine yakalanma riski giderek artar.
Hangi Hastalıkları Yapabilir?
Sigara dumanındaki 4000 ‘den fazla kimyasal maddenin sigara içimiyle vücuda alındığında çok sayıda hastalığa sebep olduğu bilinmektedir. Özellikle kronik bronşit ve amfizemin başlıca sebebi sigaradır.
Sigara içenlerde akciğer kanseri görülme oranı içmeyenlerin 10 katıdır. İçilen sigaranın miktarı ve süresi arttıkça akciğer kanseri riski de artar. Sigara kalp hastalıklarında da önemli risk faktörüdür. Ayrıca damarlarda tıkanma oluşturarak önemli sakatlıklara da yol açabilir. Sigaranın yol açtığı sağlık sorunlarından bazıları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:
KALP VE KAN DOLAŞIMI HASTALIKLARI
Kalp Krizi
Damar Tıkanması ve Tromboemboli
Kangren
Felç
SOLUNUM YOLLARI
Kronik Bronşit
Amfizem
Solunum yollarında sürekli irritasyon sonucu hassasiyet (bronş hiperreaktivitesi)
Astım
MİDE-BARSAK SİSTEMİ
Ülser (Mide ve oniki parmak bağırsağı)
Gastro-özofageal reflü
KANSER
Akciğer
Yemek Borusu
Ağız içi
Burun Boğaz
Gırtlak
Pankreas
Böbrek
Lösemi
CİNSEL ORGANLAR
Erkeklerde İktidarsızlık ve kısırlık
Kadınlarda erken menopoz ve kısırlık
Prematüre Doğum / Düşük
DİĞER ORGANLAR
Cildin erken yaşlanması
Katarakt
Tat ve koku alma duyularında zayıflama
Sigarayı Bırakmanın Yararları:
Yaşamınıza yıllar katar (içilen her bir sigara 15 dakika ömrünüzü azaltır).
Akciğer kanseri, amfizem, bronşit ve kalp krizi riskini azaltır.
Kalbi ve dolaşım sistemini dinlendirir.
Sigara öksürüğü azalır ve kaybolur.
Spor yaparken kendinizi daha dinç ve enerjik hissedersiniz.
Dayanıklılığınız artar.
Sigaranın neden olduğu baş ve mide ağrıları kesilir.
Körelen koku alma duyusu yeniden gelişir.
Yemeklerin lezzetini yeniden tam olarak alırsınız.
Dumansız odalarda yaşarsınız.
Nefesiniz sigara kokmaz.
Harcayacak daha fazla paranız olur.
Diş ve parmaklarınızdaki sarı lekelere veda edersiniz
Elbise ve mobilyalarınızdaki sigara yanıklarından kurtulursunuz.
Kül tablalarınız temiz kalır.
Yakınlarınıza iyi örnek olursunuz.
İradenizin gücünü kanıtlamış olursunuz.
Dr. Mükremin Er